Άρθρο για την έκθεση "Αιτία θανάτου: Ευθανασία" που διαβάσαμε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Παρασκευή 21 Ιανουαρίου 201
Ο φόβος του θανάτου γέννησε τα 96 έργα τέχνης 18 ψυχικά τραυµατισµένων ανθρώπων που κατέληξαν στους θαλάµους αερίων του Χίτλερ και παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο Μουσείο Μπενάκη
«Στον ελεύθερο χρόνο του ο ασθενής ασχολείται για πρώτη φορά µε τη ζωγραφική. Εχει σχεδιάσει έναν µάλλον µέτριο αρλεκίνο και τον έχει ζωγραφίσει µε αποχρώσεις του κόκκινου και τουπράσινου». Είναι η πρώτη αναφορά στην καλλιτεχνική δραστηριότητα του Αντον Φουκς. Ενός αναπήρου πολέµου που έζησε περί το 1920 και πέρασε κάµποσα χρόνια στο ψυχιατρείο. Ο δάσκαλός του ήδη πολύ νωρίτερα είχε αποφανθεί γι’ αυτόν: «ας τελειώνουµε µε τον νεαρό, στείλτε τον επιτέλους στα χαρακώµατα!», ενώ ο πατέρας του πλήρωνε όποιον θα τον έδερνε τόσο που να µην µπορεί να σταθείστα πόδια του.
Ο Αντον Φουκς κατέληξε όπως ακόµη 70.000 άνθρωποι, όλοι τους µε προβλήµατα ψυχικής υγείας, σε θαλάµους αερίων από το 1939 έως το 1944 στη ναζιστική Γερµανία. Στην καρτέλα του γράφηκε ως αιτία θανάτου «ευθανασία», καθώς ο Χίτλερ είχε δώσει το πράσινο φως για τον µαζικό αφανισµό των ασυλοποιηµένων πολιτών, πολλοί εκ των οποίων δηµιουργούσαν «εκφυλισµένη τέχνη». Και είναι ένας απότους 18 εικαστικούς δηµιουργούς των οποίων η δουλειά παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα µέσα από 96 έργα τα οποία προέρχονται από τη συλλογή Πρίτσχορν τηςΨυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστηµίου της Χαϊδελβέργης.
«Πρόκειται για µια συλλογήµε σηµαντικές διαστάσεις» εξηγεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας Νίκος Τζαβάρας, η οποία οργάνωσε την έκθεση στοΜουσείο Μπενάκη.
«Πέρα από την καλλιτεχνική αξία και την εκφραστική δύναµη των έργων, µέσα από τη συλλογή αυτή αναδεικνύονται καιοι µαζικές δολοφονίες ανθρώπων που θεωρήθηκανανάξιοι να ζήσουν – άποψη που υλοποίησε ο Χίτλερ».
Πίσω από κάθε έργο κρύβεται και µια διαφορετική ιστορία: Η Μελίτα Αρνολντ, κόρητης βασίλισσας της Σαξονίας Καρόλα,συναντήθηκε µε τη µητέρα της µία φορά στη ζωή της και στο µέτωπό της είχε µια ουλή από σπαθίπου της έκανε όταν ήταν παιδί έναςδήµιος. Ο Γιόσεφ Σνέλερ σχεδίαζε την Αποθήκη των Καταλοίπων της Ηδονής, ενός κολοσσιαίου κτιρίου που θα χρειαζόταν 400 χρόνια να χτιστεί για να επανορθώσει το γεγονός ότι η Εκκλησία είχε ενοχοποιήσει τη συνουσία. Ανάµεσά τους καιο Πάουλ Γκες, που µπορεί να έφτιαχνε «ανάγλυφα µε υπολείµµατα τροφών, τα οποίακολλάει µε υπολείµµατα από καπνό και µεσάλιο» και να θεωρήθηκε «άχρηστη ύπαρξη» οπότε και κατέληξε στον θάνατο, αλλά τα έργα του εκφράζουν σε βάθος το ιδεώδες των εξπρεσιονιστών.
Ολοι αυτοί οι καλλιτέχνες άφησαν πίσω τους έργα που σήµερα δεν διαφέρουν σε τίποτα από δηµιουργίες αναγνωρισµένων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα. Μόνο που εκείνοι οδηγηµένοι στην παράνοια λόγω ψυχικών τραυµάτων έπεσανστη συνέχεια θύµατα των γερµανών καθηγητών Καρλ Μπίιντινγκ και Αλφρεντ Χόχε – πίστευαν ότι δεν πρέπει να διατίθεται χρόνος και χρήµα για ασθενείς µε ανίατες παθήσεις – καιβρήκαν τραγικό θάνατο στους θαλάµους αερίων.
Τα έργα τους άρχισε να τα συγκεντρώνει µε πε
ρισσό ενδιαφέρονο ψυχίατρος καιιστορικός τέχνης Χανς Πρίτσχορν, που κατάφερε να αποκτήσει περισσότερα από 5.000
από διαφορετικές ψυχιατρικές κλινικές και να δηµιουργήσει µια µοναδικής σηµασίας συλλογή που καλύπτει την περίοδο 1850-1930 και ηοποία ανήκει σήµερα στην Πανεπιστηµιακή ΨυχιατρικήΚλινική της Χαϊδελβέργης.
Παράλληλα µε την έκθεση, θα πραγµατοποιηθούν διαλέξεις και συζητήσειςανάµεσα σε εκπροσώπους της ψυχιατρικής και της τέχνης στο Μουσείο Μπενάκη στις 22 Ιανουαρίου και στο Ινστιτούτο Γκαίτε στις 11 Φεβρουαρίου, ενώ στον κινηµατογράφο «Τριανόν Filmcenter» θα προβάλλονται από τις 12 Φεβρουαρίου έως τις 19 Μαρτίου κάθε Σάββατο µεσηµέρι ταινίεςσχετιζόµενες µε τη θεµατική της έκθεσης.
Οταν ο πόνος γεννάει τέχνη
Της Μαίρης Αδαµοπούλου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Παρασκευή 21 Ιανουαρίου 201
«Στον ελεύθερο χρόνο του ο ασθενής ασχολείται για πρώτη φορά µε τη ζωγραφική. Εχει σχεδιάσει έναν µάλλον µέτριο αρλεκίνο και τον έχει ζωγραφίσει µε αποχρώσεις του κόκκινου και τουπράσινου». Είναι η πρώτη αναφορά στην καλλιτεχνική δραστηριότητα του Αντον Φουκς. Ενός αναπήρου πολέµου που έζησε περί το 1920 και πέρασε κάµποσα χρόνια στο ψυχιατρείο. Ο δάσκαλός του ήδη πολύ νωρίτερα είχε αποφανθεί γι’ αυτόν: «ας τελειώνουµε µε τον νεαρό, στείλτε τον επιτέλους στα χαρακώµατα!», ενώ ο πατέρας του πλήρωνε όποιον θα τον έδερνε τόσο που να µην µπορεί να σταθείστα πόδια του.
Ο Αντον Φουκς κατέληξε όπως ακόµη 70.000 άνθρωποι, όλοι τους µε προβλήµατα ψυχικής υγείας, σε θαλάµους αερίων από το 1939 έως το 1944 στη ναζιστική Γερµανία. Στην καρτέλα του γράφηκε ως αιτία θανάτου «ευθανασία», καθώς ο Χίτλερ είχε δώσει το πράσινο φως για τον µαζικό αφανισµό των ασυλοποιηµένων πολιτών, πολλοί εκ των οποίων δηµιουργούσαν «εκφυλισµένη τέχνη». Και είναι ένας απότους 18 εικαστικούς δηµιουργούς των οποίων η δουλειά παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα µέσα από 96 έργα τα οποία προέρχονται από τη συλλογή Πρίτσχορν τηςΨυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστηµίου της Χαϊδελβέργης.
«Πρόκειται για µια συλλογήµε σηµαντικές διαστάσεις» εξηγεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας Νίκος Τζαβάρας, η οποία οργάνωσε την έκθεση στοΜουσείο Μπενάκη.
«Πέρα από την καλλιτεχνική αξία και την εκφραστική δύναµη των έργων, µέσα από τη συλλογή αυτή αναδεικνύονται καιοι µαζικές δολοφονίες ανθρώπων που θεωρήθηκανανάξιοι να ζήσουν – άποψη που υλοποίησε ο Χίτλερ».
Πίσω από κάθε έργο κρύβεται και µια διαφορετική ιστορία: Η Μελίτα Αρνολντ, κόρητης βασίλισσας της Σαξονίας Καρόλα,συναντήθηκε µε τη µητέρα της µία φορά στη ζωή της και στο µέτωπό της είχε µια ουλή από σπαθίπου της έκανε όταν ήταν παιδί έναςδήµιος. Ο Γιόσεφ Σνέλερ σχεδίαζε την Αποθήκη των Καταλοίπων της Ηδονής, ενός κολοσσιαίου κτιρίου που θα χρειαζόταν 400 χρόνια να χτιστεί για να επανορθώσει το γεγονός ότι η Εκκλησία είχε ενοχοποιήσει τη συνουσία. Ανάµεσά τους καιο Πάουλ Γκες, που µπορεί να έφτιαχνε «ανάγλυφα µε υπολείµµατα τροφών, τα οποίακολλάει µε υπολείµµατα από καπνό και µεσάλιο» και να θεωρήθηκε «άχρηστη ύπαρξη» οπότε και κατέληξε στον θάνατο, αλλά τα έργα του εκφράζουν σε βάθος το ιδεώδες των εξπρεσιονιστών.
Ολοι αυτοί οι καλλιτέχνες άφησαν πίσω τους έργα που σήµερα δεν διαφέρουν σε τίποτα από δηµιουργίες αναγνωρισµένων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα. Μόνο που εκείνοι οδηγηµένοι στην παράνοια λόγω ψυχικών τραυµάτων έπεσανστη συνέχεια θύµατα των γερµανών καθηγητών Καρλ Μπίιντινγκ και Αλφρεντ Χόχε – πίστευαν ότι δεν πρέπει να διατίθεται χρόνος και χρήµα για ασθενείς µε ανίατες παθήσεις – καιβρήκαν τραγικό θάνατο στους θαλάµους αερίων.
Τα έργα τους άρχισε να τα συγκεντρώνει µε πε
ρισσό ενδιαφέρονο ψυχίατρος καιιστορικός τέχνης Χανς Πρίτσχορν, που κατάφερε να αποκτήσει περισσότερα από 5.000από διαφορετικές ψυχιατρικές κλινικές και να δηµιουργήσει µια µοναδικής σηµασίας συλλογή που καλύπτει την περίοδο 1850-1930 και ηοποία ανήκει σήµερα στην Πανεπιστηµιακή ΨυχιατρικήΚλινική της Χαϊδελβέργης.
Παράλληλα µε την έκθεση, θα πραγµατοποιηθούν διαλέξεις και συζητήσειςανάµεσα σε εκπροσώπους της ψυχιατρικής και της τέχνης στο Μουσείο Μπενάκη στις 22 Ιανουαρίου και στο Ινστιτούτο Γκαίτε στις 11 Φεβρουαρίου, ενώ στον κινηµατογράφο «Τριανόν Filmcenter» θα προβάλλονται από τις 12 Φεβρουαρίου έως τις 19 Μαρτίου κάθε Σάββατο µεσηµέρι ταινίεςσχετιζόµενες µε τη θεµατική της έκθεσης.
INFO
«Αιτία θανάτου: ευθανασία», στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138 και Ανδρονίκου) έως 13 Μαρτίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου